قبل از اینکه گرفتار ترافیک فضایی شویم "مدار لئو" را دریابیم!

حسن سالاریه؛ رییس سازمان فضایی ایران در نشست خبری اخیر خود درباره ترافیک فضایی در مدار لئو هشدار داده و گفته بود: اگر موضوع ترافیک فضایی مدیریت نشود، دیگر قادر به نقش‌آفرینی نخواهیم بود چراکه بالای چندهزار ماهواره در مدار لئو در حال چرخش است و اگر کشورها سامانه رصدی نداشته باشند در بحث پرتاب و مدیریت پرتاب و مدیریت ترافیک فضایی دچار مشکل خواهند شد.

این سخنان سالاریه درحالی مطرح می‌شود که سایر کارشناسان و صاحب‌نظران این حوزه نیز بارها اهمیت مدار لئو را گوشزد کرده‌اند. توقف صنعت فضایی ایران در 8 سال گذشته باعث شده است تا تعداد ماهواره‌های ایران در این مدار زمین، از مقدار پیش‌بینی شده کمتر باشد و لذا توجه به  مدار لئو از اولویت‌های صنعت فضایی ایران است. 

بر اساس آمار آژانس فضایی اروپا درحال حاضر 7 هزار و 700  ماهواره در مدارات مختلف زمین هستند که از این تعداد 5 هزار و 500 ماهواره فعال در مدار لئو قرار گرفته‌اند. همچنین بر اساس پیش‌بینی‌های انجام شده تعداد ماهواره‌ها تا سال 2030 به عدد 58 هزار خواهد رسید!

مدار پایینی زمین یا مدار لئو (LEO) از ارتفاع 160 کیلومتری سطح آب‌های آزاد شروع شده و تا ارتفاع 2 هزار کیلومتری ادامه دارد. ماهواره‌های مدار لئو اغلب دارای دوره مداری 128 دقیقه یا کمتر هستند؛ به این معنی که حدوداً 128 دقیقه طول می‌کشد تا یک گردش کامل را دور زمین تمام کنند. در نتیجه ماهواره‌های مدار لئو در هر شبانه‌روز حداقل 11.25  بار به دور زمین می‌چرخند.

بیشتر ماهواره‌هایی که در مدار زمین قرار گرفته‌اند در مدار لئو مستقرند. اغلب ماهواره‌های سنجش از دور که با استفاده از ابزار تصویربرداری به رصد زمین می‌پردازند نیز در این مدار استقرار دارند. همچنین ایستگاه فضایی بین‌المللی نیز در این مدار قرار گرفته و  برخی از ماهواره‌های هواشناسی، ماهواره‌های سنجش از دور و ماهواره‌های جاسوسی نیز در این مدار زمین قرار دارند.

یکی از دلایل اهمیت این مدار به دلیل نزدیکی فاصله ماهواره‌های مدار لئو از سطح زمین است.

لئو از این نظر نیز حائز اهمیت است که ماهواره‌ها برای قرارگیری در این مدار به کمترین میزان انرژی در مقایسه با سایر مدارها نیازمند هستند. از دیگر مزایای آن تأمین پهنای باند اطلاعاتی بالا و تأخیر کم ارتباطی است. ماهواره‌ها و ایستگاه‌های فضایی که در این منطقه قرار دارند بیشتر در دسترس فضانوردان هستند و بیشتر خدمات نگهداری دریافت می‌کنند.