ورود اقتصاد دانش‌بنیان به حوزه گیاهان دارویی و طب سنتی

محمدرضا شمس اردکانی؛ دبیر ستاد اقتصاد دانش‌بنیان طب سنتی و گیاهان دارویی معاونت علمی و فناوری اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری اظهار کرد: همانطور که از عنوان ستاد پیداست، هدف اصلی ما کمک به توسعه اقتصادی این حوزه از طریق دانش‌بنیان کردن فعالیت‌ها در این زمینه است.

شمس اردکانی تصریح کرد: این توسعه اقتصادی در دو جنبه قابل توجه است؛ نخست"گسترش فیزیکی" است به این معنا کهکشت گیاهان دارویی و توسعه آن در مناطق مختلف ایران به دلیل تنوع اقلیمی و آب و هوایی کشور امکان‌پذیر است و بعدی "توسعه اقتصادی" است کهطب سنتی به عنوان یک مولفه فرهنگی و تمدنی علاوه بر کاربرد موثر در حوزه سلامت، می‌تواند به عنوان یک منبع درآمدزایی نیز مورد توجه قرار گیرد.

دبیر ستاد اقتصاد دانش بنیان طب سنتی و گیاهان دارویی معاونت علمی با اشاره به چالش‌های پیش روی طب سنتی و گیاهان دارویی تصریح کرد: چالش‌های طب سنتی در ایران، چالش‌های بسیار جدی نیست اما چالش‌هایی در این حوزه مطرح است:

ممنوعیت طب سنتی در دوران پهلوی اول:این ممنوعیت باعث شد که رشد و توسعه علمی و تکنیکی این حوزه به شدت متوقف شود اما بعد از انقلاب اسلامی طب سنتی مورد توجه قرار گرفت.

عدم توجه کافی به طب سنتی پس از انقلاب:با وجود اینکه پس از انقلاب اسلامی توجه بیشتری به طب سنتی شده است، هنوز هم برای جبران عقب‌ماندگی‌های گذشته اقدامات کافی صورت نگرفته است.

نیاز به قوانین حمایتی: برای توسعه و تعمیق طب سنتی، نیاز به قوانینی وجود دارد که از این حوزه حمایت کند.

وی با اشاره به حوزه فرآوری گیاهان دارویی گفت: وضعیت ما در این حوزه خوب است و باید به تولید انبوه فکر کنیم و تولید انبوه را به فرآوری تبدیل کنیم که امکان رقابت را با دنیا داشته باشیم که در این بخش ایجاد پالایشگاه‌ها بسیار می‌تواند مثبت باشد.

شمس اردکانی با بیان اینکه ایران 4 پالایشگاه نسبتاً فعال دارد، گفت: امیدواریم که به جای اینکه گیاهان دارویی را به صورت خام مورد استفاده قرار بدهیم مواد موثره آن را استخراج کنیم. این پالایشگاه‌ها در زردبند، کاشمر، گلپایگان و مشهد است. 

دبیر ستاد اقتصاد دانش‌بنیان طب سنتی و گیاهان دارویی معاونت علمی و فناوری اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری گفت: در برخی از گیاهان دارویی ممکن است 1000 نوع ترکیب شیمیایی وجود داشته باشد که از این تعداد، فقط بخشی از آن مورد توجه باشد که پالایشگاه‌ها وظیفه استخراج آن ماده انتخاب شده را دارند.

وی با اشاره به شرکت‌های دانش‌بنیان حاضر در حوزه طب سنتی گفت: 200 شرکت دانش‌بنیان در حوزه طب سنتی و گیاهان دارویی فعال هستند؛ این شرکت‌های دانش‌بنیان در 3 حوزه فعالیت دارند که حوزه اول فرآوری‌های اولیه است که به عنوان مثال شامل بسته‌بندی گیاهان دارویی است، حوزه بعدی، استخراج و نهایتاً دارو است.

شمس اردکانی با اشاره به ساماندهی عطاری‌ها تصریح کرد: ما تلاش داریم عطاری‌هایی که با ظرفیت‌های علمی بیشتری به مردم خدمات بدهند را حمایت کنیم؛ تلاش این است که عطاری‌ها، گیاهان استانداردی که عاری از آلودگی بوده و شناسنامه‌دار باشند به مردم عرضه کنند و قصد داریم به عطاری‌هایی که این استانداردها را رعایت کنند، نشان حکمت‌بنیان اعطا کنیم.

دبیر ستاد اقتصاد دانش‌بنیان طب سنتی و گیاهان دارویی معاونت علمی گفت: ما باید یک مرکز بزرگ و جامع طب سنتی سبک زندگی و گیاهان دارویی داشتیم تا بتواند به ایجاد زیرساخت‌ها کمک کند.

وی با اشاره به لزوم ایجاد باراندازهای گیاهان دارویی تصریح کرد: ما باید باراندازهایی داشته باشیم که این باراندازها بتوانند گیاهان دارویی را از کشاورزان و از تولیدکنندگان خریداری کنند که به زنجیره گیاهان دارویی کمک خواهد کرد.

دبیر ستاد اقتصاد دانش‌بنیان طب سنتی و گیاهان دارویی معاونت علمی با اشاره به آمار خروج مواد خام از کشور تصریح کرد: خروج مواد خام گیاهان دارویی، حجم بالایی است و دلیل آن نیز عدم فرآوری‌های مناسب است اما امیدواریم در درازمدت با افزایش پالایشگاه‌ها و افزایش کارخانه‌هایی که مواد خام را به ترکیبات موثره تبدیل کنند این مشکل کمی برطرف شود.

شمس اردکانی گفت: بحث دارو یک موضوع هایتک است و به فناوری‌های پیشرفته نیاز دارد و مواد موثره زمانی که وارد بدن می‌شود بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ امروز کارخانجات ما در سطح کشور از فناوری‌های بسیار خوبی استفاده می‌کنند و توانستند این فناوری‌ها را بومی‌سازی کنند.

وی ادامه داد: بحث اقلیم در ایران یک ظرفیت و یک انحصار خاصی را برای ما ایجاد کرده است و ما تقریباً بیش از 80 درصد اقلیم‌های دنیا را در ایران داریم. ما بیش از 2000 گونه گیاهی داریم که بعضی از این گونه‌های گیاهی فقط در ایران رویش دارند.

شمس اردکانی با اشاره به کشت گلخانه‌ای گیاهان دارویی گفت: ایران به خاطر وجود اقلیم‌های بسیار خوب، میزان کشت گلخانه‌ای گیاهان دارویی قابل توجه ندارد و اغلب یا کشت دیم و آبی است یا به صورت خودرو مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.