صداوسیما در سال‌های گذشته برنامه‌های متعددی با موضوع کتاب روی آنتن رادیو یا تلویزیون برده است که یکی از پربیننده‌ترین آنها «کتاب‌باز» است؛ برنامه‌ای که البته از سوی اغلب اهالی ادبیات و کارشناسان بیش از آنکه مجموعه‌ای تخصصی در حوزه کتاب باشد، برنامه‌ای از نوع انگیزشی و انرژی مثبت تلقی می‌شد.
با این همه «کتاب باز» پس از چند دوره پرفروغ، به صورت ناگهانی تعطیل شد و هیچ وقت پاسخ درستی درباره چرایی آن داده نشد.
برنامه «کتاب‌باز» که از نیمه دهه 90 شمسی آغاز شد و تا پایان این دهه طی 6 فصل اصلی و دوسری ویژه‌برنامه ماه رمضان، روی آنتن شبکه نسیم رفت، در ابتدا سال 95 با حضور امیرحسین صدیق در مقام مجری به تولید و پخش رسید.
در فصل دوم سروش صحت که خود یکی از مهمانان قسمت‌های پایانی فصل اول «کتاب‌باز» بود، میزبانی این برنامه را به عهده گرفت و تا پایان، اجرای آن را بر عهده داشت. او که با اجرای فصول مختلف این برنامه به نماد «کتاب‌باز» تبدیل شد، با حضوری بی‌تکلف به گپ‌وگفت با مهمانان می‌پرداخت و از علایق و سلایق انتخاب کتاب، عادت‌های کتابخوانی و نویسنده‌ها و شعرای محبوبشان می‌پرسید.
سروش صحت اگرچه پیش از این برنامه به عنوان بازیگر و پیش و پس از آن به عنوان نویسنده و کارگردان فعالیت کرد، ولی تا حد زیادی در ذهن مخاطبان تلویزیون که عامه مردم جامعه را تشکیل می‌دهند، به عنوان میزبان کتاب‌دوست «کتاب‌باز» ماند.
اتفاق جالب در این برنامه، حضور مهمانانی از همه طیف‌های فکری در آن بود که از محمدحسن روزی‌طلب، حسین قرایی، وحید یامین‌پور و علیرضا قزوه گرفته تا میلاد دخانچی، شهاب مرادی و حبیب احمدزاده را شامل می‌شد. چهره‌های مطرحی مانند عادل فردوسی‌پور، مهران مدیری، مجتبی جباری و پژمان جمشیدی نیز که به ندرت دعوت برنامه‌های گفت‌وگومحور را می‌پذیرفتند، در این برنامه حضور یافتند تا درباره کتاب حرف بزنند و نظر مخاطب عام را به آن جلب کنند.
«کتاب‌باز» در کنار عناوین متعدد دیگر تاریخ سازمان صداوسیما در حوزه کتاب و کتابخوانی قرار می‌گیرد که برخی همچون شب‌های هنر، هزاره شعر و ... مخاطب خاص را درگیر و رضایتش را جلب می‌کردند، اما کتاب باز بیش از هر برنامه دیگری در این حوزه، توجه مخاطبان عام را به کتاب جلب کرد. هرچند بعدها برنامه‌هایی چون «کتاب خوب» با اجرای (ایرج نوذری) و «چارکتاب» (پاراگراف 4) هم به این جمع اضافه شدند و تلاش‌هایی در این زمینه داشتند. با این حال این محصول رسانه ملی (برنامه کتاب باز) که گفته می‌شد قرار است از پاییز 1400 به آنتن شبکه نسیم برگردد، با تحولات مدیریتی در تلویزیون به پایان رسید.
بعدها محمدرضا خوشرو مدیر شبکه نسیم از «تحول محتوایی» این برنامه سخن گفت و تأکید کرد: بررسی‌هایی اتفاق می‌افتد که بتوانیم برنامه را با کیفیت بیشتر و محتوای غنی‌تر تولید کنیم؛ اتفاقی که به واسطه همزمانی با تعطیلی برندهای دیگر تلویزیون، از همان ابتدا بیشتر رنگ و بوی تعطیلی برنامه را داشت.
در نهایت با وجود گذشت حدود دو سال و نیم از آخرین قسمت‌های «کتاب‌باز» این وعده عملی نشد و برنامه به آنتن تلویزیون بازنگشت. کسی هم پاسخ نداد که «کتاب‌باز» چرا واقعا تعطیل شد؟
حالا خبری به گوش می‌رسد که «کتاب باز» قرار است سر از شبکه نمایش‌خانگی درآورد. سروش صحت در گفت‌وگویی با یک برنامه اینترنتی این نکته را مطرح کرد: "امیدوارم و خیلی داریم سعی می‌کنیم یک برنامه‌ای مشابه «کتاب باز» در همان سبک و سیاق و نامش دیگر «کتاب باز» نیست و فرمت آن تغییر می‌کند در شبکه نمایش‌خانگی؛ امیدوارم تا یک یا دو ماه دیگر این برنامه راه بیفتد."
اگرچه تلاش‌هایی شد برنامه‌هایی مشابه «کتاب باز» فعالیت داشته باشند از جمله «دیدی نو» ایوب آقاخانی که نمی‌توان آنها را جایگزین «کتاب باز» دانست که چند سالی برای برند شدنِ آنها تلاش شد.
ساخت و ادامه برنامه‌های تلویزیونی که بتواند مردم را با کتاب و فضای مطالعه در کشور آشتی دهد همواره لازم و ضروری بنظر می‌رسد؛ یک اتفاق ناخوشایند در نحوه برخورد صدا و سیما با موضوع کتاب و کتابخوانی خودنمایی می‌کند.
حال در شرایطی که مدیران صداوسیما به ساخت برنامه‌های پرمخاطب در این حوزه تمایل دارند، باید دید آیا بالاخره تلاش‌ها برای تولید جایگزینی در حد و اندازه‌های «کتاب‌باز» به ثمر خواهد نشست یا این برنامه همچنان به عنوان ترازی در برنامه‌سازیِ مرتبط با کتاب برای مخاطب عام در یادها خواهد ماند و به تعبیرِ مجریِ شاخص آن سر از شبکه نمایش‌خانگی درخواهد آورد؟
© تمامی حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به اسرار نویس می باشد.
